मानसिक स्वास्थ्य समस्या भनेको मानिसको सोंच, ब्यवहार, भावना र मनस्थितिमा देखापर्ने अवस्था र विकास हो । यसमा व्यक्तिको दैनिक जीवन, उसले गर्ने काम, सम्बन्ध र सामाजिक व्यवहारमा नकारात्मक असर पुर्याउन सक्दछ ।
सामाजिक लाज र गलत धारणाका कारण धरै मानिसहरु मानसिक समस्या भए पनि गोप्य राख्छन् । स्वास्थ्य सेवाहरूको पहुँच विस्तार व्यापक रुपमा हुँदै जाँदा पनि मानसिक स्वास्थ्य भने अझै पनि छायाँमा परेको छ । यो विषयमा खुला बहसको अभाव, सामाजिक कलंक, जनचेतनाको कमी र स्रोत–साधनको अभावका कारण मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरू गम्भीर बन्दै गइरहेका छन् । मानसिक स्वास्थ्यको अवस्था चिन्ताजनक बनेको छ ।
विशेषगरी किशोर–किशोरीहरू र प्रजनन उमेरका महिलाहरूमा मानसिक समस्याहरूको दर उच्च छ, जसले आत्महत्याको जोखिम पनि बढाएको छ । मानसिक स्वास्थ्य सेवाको पहुँच अझै पनि सीमित छ । ग्रामीण क्षेत्रमा सेवा अझै कम उपलब्ध छ र विशेषज्ञ जनशक्तिको अभाव छ । मानसिक स्वास्थ्यको क्षेत्रमा राज्यको लगानी पनि न्यून छ । सामाजिक लाञ्छनाका कारण धेरै मानिसहरू उपचार खोज्न हिच्किचाउँछन् ।
साथै, मानसिक स्वास्थ्य सम्बन्धी जनचेतनाको अभावले समस्या थप जटिल बन्दै गएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार, विश्वभर कुल रोगभारको एक ठूलो हिस्सा मानसिक समस्याले ओगटेको छ ।
यस रामग्राम नगरपालिका क्षेत्रभित्र पनि विभिन्न घटना तथा दुर्घटनाले मानिसहरुमा तनाव, चिन्ता, आत्महत्या र लागूऔषध दुव्र्यसन जस्ता समस्याहरू तीव्र गतिमा बढ्दो छन् । विशेषगरी युवाहरू, किशोर–किशोरीहरूमा मानसिक स्वास्थ्य समस्या गम्भीर बन्दै गएको देखिन्छ। यस सन्दर्भमा रामग्राम नगरपालिकाले स्वास्थ्य सेवा प्रभाव सँगसँगै मनोसमाजिक परार्मश सेवा प्रदान गर्दै आईरहेको छ ।
ब्यक्तिगत मनोपरार्मश सेवा र समुह मनोपरार्मश सेवा प्रदान गर्दै सेवा प्रभाव गर्दा गोपनियतालाई कायम राख्दै आवश्यकता अनुशार विपद्जन्य घटनाको कारण मनमा भएको क्षतिलाई ब्यवस्थापन गर्न सहज वातावरण निर्माण गर्न मदत गरिरहेको छ । मानसिक रूपमा स्वस्थ मानिसले मात्र आफ्नो परिवार, समाज, र राष्ट्रको समृद्धिमा योगदान दिन सक्छ । मानसिक स्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिँदै खुला रूपमा छलफल गर्न र सकारात्मक वातावरण निर्माण गर्न हामी सबैले आ–आफ्नो ठाउँबाट प्रयास गर्नु आवश्यक छ ।
मानसिक तनाव हुदा सामानाका विधिहरु
- कुनै पनि समस्या आइपर्दा ती समस्याहरुलाई व्यवस्थापन गर्न व्यक्तिले अपनाउने विभिन्न विधिहरु नै सामानाका विधिहरु हुन्। जस्तैः व्यायाम गर्ने, लामो श्वास फेर्ने, साथीसँग बस्ने गफ गर्ने, संगीत सुन्ने, करेसाबारीमा काम गर्ने वा अन्य आफ्नो मन भुलाउन गर्ने क्रियाकलापहरु गर्न सकिन्छ ।
- समस्या एकै भएता पनि सामनाका विधिहरु व्यक्ति–व्यक्ति बीच फरक पर्न सक्छ। जीवनमा आइपर्ने सामान्य तन्नावपूर्ण वा आघातपूर्ण अवस्थाहरुले व्यक्तिको छमतालाई कमजोर बनाउन सक्छ तर ती समस्याहरुलाई व्यवस्थापन गर्न सकेमा व्यक्ति पुनः पहिलेको अवस्थामा स्वास्थ भई उत्पादनशील जीबन बिताउन सक्छ।
— सुमित्रा चौधरी, मनोसमाजिक परार्मशकर्ता, रामग्राम नगरपालिका
